Έκθεση
Η Γυναικεία Οπτική
Οι πρώτες γυναίκες της φωτογραφίας
Ποιά ήταν η πρώτη γυναίκα που τράβηξε φωτογραφία;
Η κάμερα όπως την γνωρίζουμε σήμερα δημιουργήθηκε το 1822. Μία πρώτη μορφή φωτογραφίας- η νταγκεροτυπία, δημιουργία του Louis Daguerre- έγινε δημοφιλής τη δεκαετία του 1830. Τη δεκαετία του 1840, η τεχνολογία της φωτογραφίας γνώρισε πρόοδο ξανά όταν ο Alexander Wolcott εφηύρε μια φωτογραφική μηχανή της οποίας οι φωτογραφίες δεν εξασθενούσαν γρήγορα.
Πώς οι γυναίκες ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν αυτή την νέα εφεύρεση; Και ποια ήταν η πρώτη γυναίκα που τράβηξε φωτογραφία; Η απάντηση δεν είναι απλή.
Ήταν η Constance Fox Talbot;
Θα μπορούσε να είναι αυτή Constance Fox Talbot το 1839, αλλά εάν όντως ήταν, εκείνη η πρώτη της φωτογραφία δεν υπάρχει πλέον σαν απόδειξη.
Δε θα ήταν έκπληξη εάν η Fox Talbot ήταν όντως η πρώτη γυναίκα που τράβηξε φωτογραφία, διότι ήταν παντρεμένη με τον William Henry Fox Talbot. Ο William ήταν ένας άντρας με ποικίλα ενδιαφέροντα, και εκτός των άλλων σπουδαίος πειραματιστής.
Ο ίδιος προσπάθησε να αποτυπώσει την ομορφιά της φύσης πάνω σε χαρτί χρησιμοποιώντας μια κάμερα “lucida” ( ένα βοήθημα σχεδίασης που αντανακλά μια εικόνα σε χαρτί) και έναν “σκοτεινό θάλαμο” (camera obscura - ένα κουτί που προβάλλει μια εικόνα πάνω σε τοίχο ή άλλη επιφάνεια). Σε αυτή του τη προσπάθεια, γνώρισε την απογοήτευση, καθώς οι φωτογραφίες θάμπωσαν γρήγορα, χωρίς να διακρίνονται με ακρίβεια. Ο William αναλογίστηκε το “πόσο γοητευτικό θα ήταν αν αυτές οι φυσικές φωτογραφίες μπορούσαν να αποτυπωθούν με διάρκεια, και να παραμείνουν σταθερές πάνω στο χαρτί”.1 Έτσι, ο ίδιος ανακάλυψε έναν τρόπο να πραγματοποιήσει τις ιδέες του και τις παρουσίασε στην Βασιλική Εταιρεία- αγωνιζόμενος να το πετύχει άμεσα μάλιστα, μετά την εφεύρεση του Louis Daguerre που ήρθε στο φως το 1839.
Η Constance Fox Talbot είχε πρόσβαση στον εξοπλισμό αλλά και μια στενή σχέση με κάποιον που ήξερε να τον χειρίζεται, συνεπώς θα μπορούσε εύκολα να έχει τραβήξει και η ίδια μια φωτογραφία- εάν το επιθυμούσε. Έτσι, προέκυψεε μια έντονη συζήτηση γύρω από αυτό το θέμα- υπήρξε η ίδια μια ενθουσιώδης φωτογράφος ή ήταν απλώς μια αφοσιωμένη υποστηρίκτρια του πάθους του συζύγου της; Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με βεβαιότητα.
Τα γράμματα της Fox Talbot υποδηλώνουν πως είχε τραβήξει φωτογραφίες τον Μάιο του 1839. Η ίδια γράφει πως είχε “δουλέψει σκληρά στις φωτογραφίες” αλλά χωρίς να σταθεί ιδιαίτερα τυχερή.2
Δεν γνωρίζουμε πόσες φωτογραφίες τραβήχθηκαν στο σύνολο από την Constance- υπάρχει απόδειξη μόνο για μία από αυτές. Τραβηγμένη το 1843, η φωτογραφία αποτυπώνει μερικές στοιχειοθετημένες γραμμές από το ποίημα του Thomas Moore,'Tis the last rose of summer' (Είναι αυτό το ύστατο ρόδο του θέρους’). Είναι πιθανό να υπάρχουν περισσότερες φωτογραφίες της αλλά να έχουν αποδοθεί αδίκως στο σύζυγό της. Δε θα μάθουμε ποτέ.
Θα μπορούσε να είναι η Sarah Anne Bright;
Μια ακόμη υποψήφια για τον τίτλο της πρώτης γυναίκας που τράβηξε φωτογραφία είναι η Sarah Anne Bright. Σίγουρα κατέχει τον τίτλο για την πρώτη διασωθείσα φωτογραφία που τραβήχτηκε από γυναίκα.
Μόλις πρόσφατα μάλιστα τής αναγνωρίστηκε αυτός ο τίτλος. Το 2015 βρέθηκαν τα αρχικά του ονόματός της πάνω σε μια εικόνα σε δημοπρασία. Μάλιστα, μια από τις φωτογραφίες σε αυτή τη συλλογή θεωρήθηκε αρχικά πως τραβήχτηκε από τον προαναφερθέντα William Henry Fox Talbot και αργότερα από τον Thomas Wedgwood.
Αυτή η εικόνα ενός φύλλου, η οποία αποδόθηκε στην Sarah Anne Bright μετά από επτά χρόνια έρευνας, είναι ένα φωτογράφημα - μια φωτογραφία που δημιουργείται χωρίς κάμερα, τοποθετώντας αντικείμενα σε φωτοευαίσθητο υλικό.
Ή μήπως η Anna Atkins;
Η τρίτη γυναίκα που πρέπει να λάβουμε υπόψη ήταν και η πρώτη που δημοσίευσε βιβλίο με φωτογραφική εικονογράφηση. Το 1843, η Anna Atkins δημιούργησε ένα βιβλίο που περιλάμβανε εικόνες από βότανα ως κυανοτυπίες - ένα νέος τρόπος για τη λήψη φωτογραφιών εκείνη την εποχή.
Η Atkins είχε ιδιαίτερο πάθος για την άλγη. Η ίδια τράβηξε πάνω από 400 φωτογραφίες με φύκια και δημιούργησε τρεις τόμους με την ονομασία “Photographs of British Algae - Cyanotype Impressions“. Το έργο της εξελίχθηκε σε μια σημαντική επιστημονική πηγή, καθώς αυτά τα είδη αλγών δεν είχαν μελετηθεί σχεδόν καθόλου μέχρι να δημοσιευθούν στο βιβλίο της.
Επιλέξαμε να επισημάνουμε εδώ μόλις κάποιες από τις γυναίκες που συμμετείχαν στην πρώιμη ανάπτυξη της φωτογραφίας. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι εκείνη την εποχή, η φωτογραφία ήταν ακόμη σε μεγάλο βαθμό ανδρικό επάγγελμα.
Αυτό ισχύει ακόμη και σήμερα. Σύμφωνα με μια έρευνα, περίπου το 70-80% των αποφοίτων του φωτογραφικού κλάδου είναι γυναίκες. Αντιθέτως, οι γυναίκες αποτελούν μόνο ένα ποσοστό γύρω στα 15% του εργατικού δυναμικού της επαγγελματικής φωτογραφίας.3 Μια άλλη μελέτη αναφέρει, πως σχεδόν οι μισοί εργαζόμενοι φωτογράφοι είναι γυναίκες - αλλά εξασφαλίζουν 40% λιγότερα κέρδη από τους άντρες ομολόγους τους. 4 Αυτό δείχνει πως υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος για βελτίωση.
Στο επόμενο κεφάλαιο, θα συναντήσουμε μερικούς από τους ανθρώπους που άνοιξαν τον δρόμο για να μπορέσει η φωτογραφία να γίνει επάγγελμα και των γυναικών.