Historia
Jak prekursorskie badania nad radioaktywnością wpływają na życie kobiet w dzisiejszych czasach
Ten post został pierwotnie napisany z okazji Międzynarodowego Dnia Kobiet. Aby go stworzyć, przeprowadziliśmy ankietę na naszej [stronie na Facebooku] (https://www.facebook.com/Europeana „Europeana on Facebook”), gdzie poprosiliśmy naszych obserwatorów o głosowanie na najbardziej wpływowe i inspirujące [kobiety w historii] (https://www.europeana.eu/stories?tags=women-s-history).
Opcje głosowania w ankiecie były w formie długiej listy kobiet, które dokonały wielkich czynów, w tym Jane Austen, Rosa Parks, Amelia Earhart, Matka Teresa i Joanna d'Arc. Wyłoniono zwyciężczynię głosowania, która uzyskała aż 45% głosów: Marię Skłodowską Curie.
Stworzona ankieta na facebooku wyglądała dla mnie poprostu jak długa lista ciekawych nazwisk historycznych. Maria Skłodowska to jedno z tych imion, ale zmieniło się to kiedy odkryłem, że jej odkrycia mają dla mnie osobistą wartość.
W tym tygodniu u bliskiej mi osoby zdiagnozowano raka piersi. Nie jest to dobra wiadomość, jednak rokowania są doskonałe, a to wszystko dzięki wczesnej diagnozie i latom badań, które obecnie mają znaczenie w leczeniu tej choroby. To wydarzenie skłoniło mnie to do zastanowienia się nad tym jak wielki wpływ na życie obecnych kobiet na całym świecie ma kobieta, która żyła około 150 lat temu.
Kim była Maria Skłodowska-Curie?
Maria Skłodowska urodziła się w 1867 roku w Warszawie, stolicy Polski. Była najmłodszym z pięciorga dzieci. Jej rodzice, Bronisława i Władysław, byli nauczycielami. Jej ojciec nauczył ją matematyki i fizyki. Później Maria Skłodowska zaczęła zgłębiać wiedzę z zakresu obu tych dziedzin.
Chciała studiować na Uniwersytecie Krakowskim, ale nie została przyjęta, ponieważ była kobietą. Podobno, Maria Skłodowska zaczęła uczęszczać na wykłady w Krakowie przebrana za mężczyznę, ale w końcu została nakryta na swoim występku
Marie i jej siostra Bronisława zaangażowały się w działalność organizacji o nazwie Uniwersytet Latający. Była to tajna instytucja edukacyjna stosująca propagujący polskość program nauczania, który był sprzeciwem wobec władz rosyjskich. Chętnie przyjmowano tam kobiety, które chciały się uczyć.
Czy panuje równość w dostępie do edukacji na świecie?
Statystyki Organizacji Narodów Zjednoczonych wykazały, że liczba osób płci męskiej i żeńskiej uczących się w szkołach podstawowych i średnich jest równa, natomiast w szkołach wyższych na całym świecie jest więcej dziewcząt niż chłopców.
A więc to tyle, dostęp do edukacji jest równy na całym świecie, prawda? Otóż nic bardziej mylnego. To średnia, a [dane różnią się znacznie w zależności od kraju] (https://www.arcgis.com/apps/dashboards/f8cc1a077c5b4850a36784432facd620), na przykład w Gwinei tylko 4% kobiet zapisuje się na studia wyższe, a w Indonezji 39%.
W Europie dane statystyczne są bardziej wyrównane- 49% kobiet w wieku powyżej 25 lat uzyskało wyższe wykształcenie w Wielkiej Brytanii, 33% we Francji, 31,5% w Polsce i 39% w Szwecji.
Jednak uprzedzenia związane z płcią nadal stanowią problem.
Pomimo, że na studia wciąż zapisuje się coraz więcej kobiet niż mężczyzn, w szkolnictwie wyższym istnieją rozbieżności w dziedzinach studiów, gdzie koibety nadal są niedostatecznie reprezentowane w naukach ścisłych, technologii, inżynierii i matematyce. Kobiety stanowią tylko około jednej trzeciej absolwentów matematyki, nauk ścisłych i technologii.
Wyobraźmy sobie w jakiej sytuacji znajdowała się Maria Skłodowska 130 lat temu. Realizowała swoją naukową ambicję, co było mało kobiece, oraz kształciła się w dziedzinach, które tradycyjnie należały i w dalszym ciągu są zdominowane przez mężczyzn.
Gdzie uczyła się Maria Skłodowska?
Maria Skłodowska-Curie przeprowadziła się do Paryża, stolicy Francji w 1891 roku, gdzie wraz z siostrą rozpoczęła studia na Uniwersytecie w Paryżu (La Sorbonne).
Zdobyła dwa stopnie naukowe - jeden dziedziny z matematyki i jeden z dziedziny fizyki. Uczyła się w dzień i udzielała lekcji korepetycji wieczorami w celach zarobkowych. W końcu została pierwszą kobietą profesorem na uniwersytecie.
W 1895 roku poślubiła Pierre'a Curie, wykładowcę w Szkole Fizyki i Chemii w Paryżu.
Zmieniła nazwisko na Maria Skłodowska-Curie, zachowując polską część nazwiska i dodając nazwisko męża. Dlaczego więc, wiele ludzi na świecie zna ją tylko jako Maria Curie? Czyja była decyzja o utracie nazwiska rodowego? Czy to dlatego, że samo nazwisko Curie ma ładną symetrię do imienia Maria, czy może dlatego, że istnieje semantyczny, a nawet i poetycki związek między nazwiskiem Curie a słowem “kuruje””? A może był to efekt patriarchalnej tradycji, lub presji kulturowej i politycznej?
Jakich odkryć dokonała Maria Skłodowska-Curie?
W 1896 roku, Maria Skłodowska podjęła się rozwiązania zagadki naukowej, która przerosła jej kolegę, [Henri Becquerela] (https://en.wikipedia.org/wiki/Henri_Becquerel), i sama ją rozwikłała.
W ten sposób odkryła promieniotwórczość oraz wprowadziła nazewnictwo związane z nią. Określiła związek uranu z promieniotwórczością. Wiele lat później napisała biografię swojego męża i starannie podkreśliła, że te odkrycia należały do niej, a nie do Pierre'a.
W następstwie tych odkryć Marie opracowała techniki izolowania izotopów promieniotwórczych i odkryła dwa nowe pierwiastki, polon i rad. Pod jej kierunkiem przeprowadzono pierwsze na świecie badania nad leczeniem nowotworów (tkanek, które mogą przekształcić się w raka) przy użyciu izotopów promieniotwórczych.
Badania i odkrycia Marie przyczyniły się do opracowania technologii radioterapii dostępnych dziś dla pacjentów chorych na raka.
Maria Skłodowska-Curie była pierwszą kobietą, która otrzymała [Nagrodę Nobla] (https://www.europeana.eu/galleries/9232-nobel-prize-winning-women) oraz pierwszą osobą w historii, która otrzymała dwie nagrody Nobla- jedną w dziedzinie fizyki w 1903 r. i drugą w dziedzinie chemii w 1911 r.
Jaki wpływ wywarły odkrycia Marii Skłodowskiej-Curie?
W przypadku większości typów nowotworów radioterapia jest stosowana w 75% przypadków w celu wyleczenia choroby, a nie tylko w celu powstrzymania jego rozwoju.
Jest to najbardziej opłacalna kosztowo metoda leczenia raka i jest efektywna w 40% wszystkich przypadków, w których pacjenci z rakiem zostają wyleczeni.
Z danych Światowej Organizacji Zdrowia wynika, że każdego roku diagnozuje się ponad 18 milionów nowych przypadków raka.
Tak więc z każdym mijającym rokiem odkrycia Marie nabierają jeszcze większego wartości.
*Ten wpis na blogu został zaktualizowany 10 stycznia 2024 r.
Tłumaczenie: Joanna Oleksy