Poznaj losy sześciu kobiet – artystek, matematyczek i pisarek – które które swoją działalnością wzbogaciły swoje dziedziny oraz przełamywały ograniczenia swoich czasów.
Zostawiły po sobie ślady w postaci listów i innych tekstów. Możesz pomóc udostępnić ich historie, biorąc udział w naszym Transcribathonie.
Sophie Arnaud
Sophie Arnaud była francuską śpiewaczką operową urodzoną 13 lutego 1740 roku w Paryżu.
Sophie była znana jako utalentowana aktorka o niezwykle pięknym głosie. Jej umiejętności sceniczne cieszyły się ogromnym uznaniem w paryskim świecie artystycznym. Podobno Madame de Pompadour, oficjalna metresa Ludwika XV, powiedziała jej: “Z takimi talentami mogłabyś zostać księżniczką”.
Odniosła wiele sukcesów w operach takich kompozytorów jak Jean-Philippe Rameau i Pierre-Alexandre Monsigny.
Jednak brak dyscypliny wokalnej sprawił, że jej głos przedwcześnie podupadł. Mimo to udało jej się przejść na emeryturę z godziwą rentą.
Znana była ze swoich licznych romansów – zarówno z mężczyznami, jak i kobietami. Wśród jej partnerek wymienia się aktorkę Fanny Raucourt, księżnę Boufflers, marszałkową de Luxembourg, pannę de Villeroy oraz księżną Hénin.
Przepisz list, który Sophie napisała do Madame Bernard i jej córki Madame Récamier.
Wanda Młodnicka
Wanda Młodnicka (z domu Monné) była polską pisarką, tłumaczką i działaczką Towarzystwa Szkoły Ludowej. Celem Towarzystwa było zakładanie szkół podstawowych pod hasłem „Przez oświatę do wolności”.
Była miłością życia polskiego malarza Artura Grottgera. Choć jej rodzina nie akceptowała tego związku, nie powstrzymało to ich przed zaręczeniem się. Artur tworzył dla niej dzieła sztuki, pisał listy miłosne i wspierał jej działalność charytatywną. Między innymi błyskawicznie wykonał rysunek, którego sprzedaż umożliwiła zebranie znacznej sumy na pomoc ubogiemu Sybirakowi.
W swoim dzienniku Wanda opisywała życie narzeczonego, jego doświadczenia i własną tęsknotę, gdy przebywał w Paryżu, prezentując swoje prace.
Ich płomienna miłość zakończyła się niestety tragicznie – Artur zmarł na gruźlicę w wieku 30 lat w 1867 roku. Wanda przewiozła jego ciało z francuskich Pirenejów do Lwowa, gdzie zgodnie z jego wolą został pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim.
Później wyszła za mąż za jego przyjaciela, malarza Karola Młodnickiego. Razem kolekcjonowali pamiątki po Grottgerze i wystawiali jego obrazy w prowadzonym przez siebie salonie.
Przepisz teksty ze szkicownika Wandy.
Przepisz podpisy pod zdjęciami i teksty z kolekcji Karola i Wandy.
Sophie Germain
Marie-Sophie Germain była francuską matematyczką, fizyczką i filozofką. Urodziła się 1 kwietnia 1776 roku w Paryżu w zamożnej rodzinie mieszczańskiej.
Okres rewolucji francuskiej i rządów terroru sprawił, że rzadko opuszczała dom będąc nastolatką. Zamiast tego, spędzała czas na samodzielnej nauce w bibliotece ojca, gdzie zapoznawała się z literaturą matematyczną.
Dzięki pismom Étienne’a Bézouta poznała teorię liczb. Nauczyła się łaciny i greki, aby móc czytać dzieła Isaaca Newtona i Leonharda Eulera. Choć początkowo rodzina sprzeciwiała się jej pasji, ostatecznie wsparła ją zarówno moralnie, jak i finansowo.
Sophie używała pseudonimu „Monsieur Le Blanc”, aby korespondować z wybitnymi matematykami swojej epoki, takimi jak Gauss i Lagrange.
Napisała esej na temat teorii sprężystości i zdobyła za niego główną nagrodę Akademii Nauk w Paryżu. Jej badania nad wielkim twierdzeniem Fermata stanowiły fundament dla późniejszych pokoleń matematyków.
Choć Sophie doświadczyła wielu uprzedzeń jako kobieta i nie mogła zrobić kariery akademickiej, przez całe życie prowadziła badania naukowe.
Przepisz zbiór jej rozpraw i problemów z fizyki i matematyki.
Narcyza Żmichowska
Narcyza Żmichowska była polską pisarką i poetką, uznawaną za prekursorkę feminizmu w Polsce. Urodziła się 4 marca 1819 roku w Warszawie w zubożałej rodzinie szlacheckiej.
Była pod silnym wpływem poglądów politycznych i społecznych swojego brata Erazma, rewolucjonisty przebywającego na emigracji po klęsce Powstania Listopadowego.
Kiedy spotkała się z nim ponownie w Paryżu, Erazm zachęcił ją do zapisania się do Biblioteki Narodowej Francji (Bibliothèque Nationale) i rozpoczęciu gruntownych studiów. Jako jedna z pierwszych kobiet uczęszczała na posiedzenia Akademii Francuskiej.
Pobyt we Francji ukształtował jej feministyczne poglądy – były radykalne jak na tamte czasy. Paliła cygara, co było zakazane dla kobiet, i regularnie bywała w warszawskich salonach intelektualnych. W Warszawie regularnie pisała do polskich czasopism, mimo że były one objęte rosyjską cenzurą.
Jej pierwsza powieść Poganka ukazała się w 1846. Krytycy dostrzegają w tym debiucie wątki autobiograficzne oraz subtelne odniesienia do jej związku z przyjaciółką Pauliną Zbyszewską.
Założyła także warszawską grupę sufrażystek, która działała w latach 1842–1849 i angażowała się w działalność antycarską.
Przepisz wspomnienia z notatnika Narcyzy.
Zofia Rosengardt-Zaleska
Zofia Rosengardt urodziła się w 1824 roku jako córka Józefa Rosengardta, oficera napoleońskiego, i jego żony Józefy z domu Bańkowskiej. Jej ojciec doznał paraliżu, przez co stał się niepełnosprawny, a matka zmagała się z trudnościami w opiece nad Zofią i jej trzema siostrami.
Zofia była uzdolniona muzycznie. Mimo trudnej sytuacji finansowej rodziny pobierała lekcje u Wojciecha Żywnego – dawnego nauczyciela Fryderyka Chopina. Zaprzyjaźniła się też z siostrami Chopina w Warszawie, a gdy w maju 1843 roku wyjechała do Paryża, miała nadzieję, że będzie mogła pobierać lekcje u słynnego kompozytora.
Sześć miesięcy później, dzięki znajomości z polskim poetą Stefanem Witwickim, w końcu poznała Chopina osobiście. W listopadzie 1843 roku otrzymała od niego pierwszą lekcję i przez kolejne dziesięć miesięcy uczęszczała na zajęcia raz w miesiącu.
W tym czasie poznała, a trzy lata później poślubiła polskiego poetę Józefa Bohdana Zaleskiego. Para miała razem sześcioro dzieci.
Zofia nie kontynuowała kariery muzycznej, ale pozostawiła po sobie pamiętnik, w którym pisała o Chopinie. Opisywała go jako uwielbianego mistrza, wspominała jego osobowość, a nawet swoje skrywane marzenia o tym, by zostać jego żoną.
Przepisz pamiętnik Zofii.
Ema Destinnová
Czeska śpiewaczka operowa Ema Destinnová urodziła się 26 lutego 1878 roku w Pradze jako Emilie Pavlína Věnceslava Kittlová. Uznawana jest za jedną z najwybitniejszych sopranistek przełomu XIX i XX wieku. W 1892 roku została wysłana do niemieckiej szkoły z internatem w Pradze, gdzie uczyła się języka niemieckiego, gry na fortepianie i skrzypcach.
To właśnie tam zasugerowano jej, by spróbowała swoich sił w śpiewie. Na cześć swojej nauczycielki śpiewu, Marie von Dreger Loewe-Destinn, Ema przyjęła jej nazwisko jako swój sceniczny pseudonim.
19 lipca 1898 roku zadebiutowała w Operze Dworskiej w Berlinie rolą Santuzzy w Rycerskości wieśniaczej (Cavalleria rusticana). Jej aktorstwo i głos zachwyciły berlińską publiczność – miała wtedy zaledwie 19 lat.
Wystąpiła w 51 operach, w tym w 12 prapremierach, podczas swojej kariery w berlińskiej operze. W 1904 roku zadebiutowała w Londynie w Royal Opera House w roli Donny Anny w Don Giovannim i przez kolejne dwa sezony śpiewała w różnych operach londyńskiej sceny.
Cztery lata później, w 1908 roku, w Nowym Jorku zadebiutowała w Metropolitan Opera w bardzo chwalonym przedstawieniu Aidy. W kolejnych latach zaśpiewała tam ponad 200 razy.
Przepisz pocztówki, które Ema wysyłała do swojej siostry w trakcie podróży.
Z okazji Miesiąca Historii Kobiet Europeana Transcribe zaprasza do odkrywania mniej znanych historii kobiet oraz rozpowszechniania ich.